Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego

„Tym, którzy w obronie bytu państwowego, z bronią w ręku walczyli o wyzwolenie stolicy, dążyli do odtworzenia instytucji niepodległego Państwa Polskiego, sprzeciwili się okupacji niemieckiej i widmu sowieckiej niewoli zagrażającej następnym pokoleniom Polaków”.

1 sierpnia obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego – święto państwowe upamiętniające Powstańców Warszawskich, którzy 74 lata temu o godzinie 17.00 (tzw. Godzina „W) stanęli do nierównej walki z niemieckim okupantem.

Militarnie powstanie było wymierzone przeciw Niemcom, politycznie natomiast przeciw ZSRR oraz podporządkowanym mu polskim komunistom. Dowództwo Armii Krajowej planowało samodzielnie wyzwolić stolicę jeszcze przed wkroczeniem do miasta Armii Czerwonej, z nadzieją na wzmocnienie międzynarodowej pozycji rządu RP na uchodźstwie i powstrzymanie zapoczątkowanej przez Stalina sowietyzacji Polski.  Opracowany przez komendanta Okręgu Warszawskiego AK Antoniego Chruściela ps. „Monter” plan zakładał, że oddziały polskie będą w stanie prowadzić walkę przez 2-3 dni, a w razie niekorzystnego obrotu spraw będą mogły wytrwać w obronie maksymalnie przez dwa tygodnie. Po wybuchu powstania Armia Czerwona wstrzymała ofensywę na kierunku warszawskim, a Stalin odmówił udzielenia powstaniu pomocy. Wsparcie udzielone przez USA i Wielką Brytanię miało natomiast bardzo ograniczony charakter i zasadniczo nie wpłynęło na sytuację walczących. W rezultacie słabo uzbrojone oddziały powstańcze przez 63 dni prowadziły samotną walkę z przeważającymi siłami niemieckimi, zakończoną kapitulacją 3 października 1944 roku.

W trakcie walk zginęło blisko 16 tysięcy powstańców. Nie jest znana dokładna liczba ofiar cywilnych. Historycy szacują, że zginęło od 150 do 200 tysięcy mieszkańców Warszawy. Pół miliona zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów, z czego blisko 150 tysięcy deportowano do obozów koncentracyjnych lub wywieziono na roboty przymusowe w głąb III Rzeszy. Wojna przyniosła zniszczenie 84% zabudowy lewobrzeżnej Warszawy.

Powstanie warszawskie uznawane jest za jedno z najważniejszych i najtragiczniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Od 2009 dzień 1 sierpnia, na mocy Ustawy Sejmu RP, obchodzony jest w Polsce jako Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego.

Pamiętajmy dziś o tysiącach ludzi, którzy przez 63 dni trwania powstania płacili najwyższą cenę, walcząc o wyzwolenie swojego miasta i ojczyzny!

\

Instytut Pamięci Narodowej zaprasza do zapoznania się z materiałami z biblioteki cyfrowej IPN:

• broszurę „Powstańcy warszawscy”: http://pamiec.pl/…/patroni-…/16278,Powstancy-warszawscy.html

• tekst Katarzyny Utrackiej o dowódcy Powstania Warszawskiego, gen. Antonim Chruścielu „Monterze”, komendancie Okręgu Warszawa AK: http://pamiec.pl/…/16273,MONTERquot-DOWODCA-POWSTANIA-tekst…

• broszurę „Wola Pamięci 1944” o rzezi Woli: http://pamiec.pl/…/dodatki-do-…/14089,WOLA-PAMIECI-1944.html

• relację Bogusława Kamoli pt. „Byłem szczurem kanałowym”: http://pamiec.pl/…/16277,BYLEM-SZCZUREM-KANALOWYM-relacja-B…